Θεσσαλονίκη Thessaloniki The essentials

Φωτογραφίες-Κείμενο Τζούλια Κλήμη

Είχα την τύχη να περάσω τα παιδικά μου χρόνια στην Θεσσαλονίκη, μια πόλη ανθρώπινη, ζεστή, θαλασσινή, με βαθιά παράδοση. Για μένα η Θεσσαλονίκη είναι μια μεγάλη αγκαλιά. Έτσι την ένιωθα τότε που ήμουν μικρή, έτσι την αισθάνομαι κάθε φορά που επιστρέφω. Και αυτό χάρη στους ανθρώπους, τους φίλους και τους συγγενείς που μετά απο τόσα χρόνια που έχουμε φύγει, ακόμα νιώθω αυτήν την απίστευτη οικειότητα και ζεστασιά που έχουν οι Θεσσαλονικείς. Να ξέρεις ότι οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και να χτυπήσεις την πόρτα, θα σε υποδεχτούν εγκάρδια, θα σε ταίσουν, θα σε ποτήσουν, θα πεις και θα ακούσεις, λόγια αληθινά.

Δεν είναι τυχαίο ότι στους 23 αιώνες συνεχούς ιστορίας της, η Θεσσαλονίκη, υποδέχτηκε, έθρεψε, φιλοξένησε χιλιάδες Οθωμανούς, Εβραίους, Αρμένιους, Φράγκους οι οποίοι άφησαν ανεξίτηλη σφραγίδα στην πόλη. Στους δρόμους, στα κτίρια, στις αγορές, στους τόπους λατρείας, στα φαγητά. Μάλιστα τον Σεπτέμβριο εγκαινιάστηκε η έκθεση Κοινοί Ιεροί Τόποι, (23 Σεπτεμβρίου- 31 Δεκεμβρίου) ένα οδοιπορικό στις γεωγραφίες και στις κοινότητες των ιερών τόπων της Μεσογείου και των Βαλκανίων.  Η Θεσσαλονίκη είναι ιδανική πόλη για να αφηγηθεί κανείς την ιστορία των Ιερών Τόπων, όχι μόνο γιατί οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες έχουν ιστορικά ακμάσει εδώ, αλλά και γιατί σήμερα βρίσκεται στο μεσογειακό σταυροδρόμι της μετανάστευσης. Η προβλήτα A του λιμανιού που κάποτε αποτελούσε το κεντρικό εμπορικό λιμάνι της πόλης, διατηρεί τον βιομηχανικό της χαρακτήρα, η βόλτα συντροφιά με τον Δεκεμβριάτικο ήλιο είναι ευχάριστη, την χαίρονται κι άλλοι γύρω μας. Στην ίδια προβλήτα το Kicthen Bar προσφέρεται για σνακ και καφέ, για τον ωραίο βιομηχανικό χώρο και την απίθανη θέα στην θάλασσα.

Η Θεσσαλονίκη έχει αλλάξει θεαματικά την τελευταία δεκαετία, επιδεικνύοντας μια τάση εξωστρέφειας, έναν  πιο “ευρωπαικό” αέρα απο την πρωτεύουσα. Ίσως τα μικρότερα μεγέθη, η ζωντάνια των φοιτητών του πανεπιστημίου, το φεστιβάλ κινηματογράφου, η πάντα ενδιαφέρουσα μουσική σκηνή, η εύρωστη δημιουργική τοπική οικονομία, η θητεία ενός αντισυμβατικού Δημάρχου, να ευνόησαν τις αλλαγές και την τάση για εξωστρέφεια. Μια εξωστρέφεια που ανέκαθεν χαρακτήριζε την πόλη. ‘Αλλωστε εδώ δημιουργήθηκαν η Διεθνής έκθεση Θεσσαλονίκης (1926), το Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1960), το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος(1961), το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (1979), το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (1997) με την Μπιενάλε κ.α.

Η Θεσσαλονίκη στην μακρά ιστορία της, αποτέλεσε το εφαλτήριο για ένα μεγάλο αριθμό επαναστατικών και πολιτιστικών κινημάτων, καθώς και σημαντικων πνευματικών ιδεών που επηρέασαν βαθιά τον Ελληνισμό, τους Έλληνες και την ευρωπαϊκή ιστορία ευρύτερα. Αυτό αποδίδεται στην γεωστρατηγική θέση της πόλης στον μυχό του Θερμαικού κόλπου, τον σημαντικότερο σταθμό στη ρωμαϊκή Εγνατία οδό, που ξεκινούσε από το Δυρράχιο και έφθανε ως το Βυζάντιο, αναδεικνύοντας την ως το σπουδαιότερο πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη Βαλκανική. Κι ακόμα, μια αποδεδειγμένη αιώνια ανησυχία στα μυαλά των κατοίκων της πόλης σε όλη την ιστορία της. Από κοινού, αυτοί οι δυο παράγοντες δημιούργησαν ένα μεγάλο πολυπολιτισμικό αμάλγαμα ανθρώπων και μια δυναμική, προοδευτική ατμόσφαιρα που σπάνια συναντάται.

Κέντρο

Ας πάμε μια βόλτα λοιπόν, άλλωστε τις πόλεις τις ανακαλύπτει κανείς με τα πόδια. Η πλατεία Αριστοτέλους, το καμάρι της πόλης σφύζει απο κόσμο, πλανώδιους πωλητές, μουσικούς αλλά και εκδηλώσεις του Δήμου. Με στοές στα χνάρια του βυζαντινού μεγαλείου, ευρωπαικά μοτίβα, παλαιοχριστιανικά σύμβολα στα μπαλκόνια, συμβολίζει την ρήξη της πόλης με το Οθωμανικό της παρελθόν. Σχεδιάστηκε απο τον γάλλο αρχιτέκτονα Ερνέστ Εμπράρ, τον οποίο κάλεσε η ελληνική κυβέρνηση για να ανασχεδιάσει την πόλη, μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Το σχέδιο της επιτροπής Εμπράρ εφαρμόστηκε όπως σχεδιάστηκε, δυστηχώς μόνο στην πλατεία Αριστοτέλους τα υπόλοιπα σχέδια έμειναν στα χαρτιά καθώς υπερίσχυσαν τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα της εποχής. Οι οχτώ διαγώνιοι που θα οδηγούσαν στην Αγία Σοφία έγιναν μια κτλ Το καφέ -μπαρ-εστιατόριο Orizontes Roof Garden στην κορυφή του επιβλητικού Ηλέκτρα Παλάς είναι το ιδανικό μέρος για να απολαύσει κανείς την θέα της πλατείας και της θάλασσας. Απέναντι το Ολύμπιον, αγαπημένο σινεμά των παιδικών μου χρόνων σήμερα στεγάζει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ενώ το κλασικό ουζερί Αριστοτέλους είναι ιδανικό για ένα μεσημεριανό ουζάκι με ποικιλία μεζέδων.

Η Αγια Σοφία μικρή μου προκαλούσε δέος, σήμερα με γοητεύει κυρίως για τα υπέροχα σχέδια και τον ψηφιδωτό διάκοσμο στο εσωτερικό του ναού, που μαρτυρεί το υψηλό πνευματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο της πόλης σε διάφορες εποχές. Κτίστηκε στα τέλη του 7ου αι.-αρχές 8ου αι. στη θέση μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου αι. είναι τυπικό δείγμα σταυροειδούς ναού με τρούλο κατά μίμηση της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινούπολης. Η διακόσμηση του ιερού συνιστά ένα από τα πιο σημαντικά σύνολα ζωγραφικής της Εικονομαχικής περιόδου (780 – 788). Παρατηρείστε την Ανάληψη στον τρούλο, που είναι κορυφαίο δείγμα της λεγόμενης Αναγέννησης των Μακεδόνων Αυτοκρατόρων στα τέλη του 9ου αι. Απέναντι βρίσκεται το Estella (Παύλου Μελά 48) με το απίθανο μπουγατσάν αλλά και ωραία σάντουιτς. Δίπλα ακριβώς και οι εξαιρετικές  “Πίτες της Βούλας”, Παύλου μελά 48   λαχταριστή η κοτόπιτα, μαγική μανιταρόπιτα,  όλες με αλάδωτο, τραγανό, χειροποίητο φύλλο. Λίγο πιο πέρα το Ergon Agora όπου εκτός απο τα χιλιάδες ελληνικά καλούδια, μπορείς να πιείς κι ένα ποτήρι κρασί, δοκιμάζοντας ανάμεσα στα άλλα τα πιτάκια με τουλουμοτύρι Κοζάνης. Παύλου Μελά 42 Τ2310-288008

Το Καπάνι, είναι μια απο τις παραδοσιακές αγορές της πόλης, με παλιά διώροφα κτίρια στα σοκάκια, όπου οι μαγαζάτορες διαλαλούν την πραμάτεια τους απο φρέσκα ψάρια, κρέας, παστουρμά κ.α Απο εδώ κάποτε ψώνιζε κι ο πατέρας μου ρέγκα, (για να συνοδέψει την φασολάδα) και παστουρμά, τα έφερνε σπίτι με μεγάλο ενθουσιασμό, σε αντίθεση με την μητέρα μου -Αθηναία γαρ-  που μάλλον έφριττε. Η Αγορά Μοδιάνο με ελάχιστα μαγαζιά πλέον, αγοράστηκε πρόσφατα και κανείς δεν γνωρίζει το μέλλον της. Στην πλατεία Αθωνος, το Salumeria είναι το τέλειο μέρος για ένα τσιπουράκι ή ουζάκι με συνοδεία καβουρμά, πολίτικο σουτζούκι με αβγά, χειροποίητα ντολμαδάκια. Στα ράφια βρίσκουμε καπνιστά και αλίπαστα από την Κομοτηνή, αβγοτάραχο από το Πόρτο Λάγος, λακέρδα Βοσπόρου, παστουρμά θαλάσσης και άλλα μοναδικά. Μπαλάνου 5, τηλ. 2310 228.585. Πιο πάνω το Μπεζεστένι, η υφασματαγορά στην οδό Βενιζέλου, στεγάζεται σ΄ένα κτίριο Οθωμανιής αρχιτεκτονικής ανεβείτε στον επάνω όροφο για να δείτε την οροφή με τις καμάρες. Μην φύγετε απο την γειτονιά χωρίς να γευτείτε το θεϊκό εκµέκ κανταΐφι µε καϊµάκι του ζαχαροπλαστείου Χατζή. Βενιζέλου 50, Τ. 2310 279058

Το ωραιότερο μνημείο της πόλης είναι για μένα η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, η περίφημη Ροτόντα ,  η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στην Αψίδα του Γαλερίου (την γνωστή Καμάρα). Η Ροτόντα χτίστηκε το 306 μ.χ ως ναός αφιερωμένος στον Δία, ενώ τον 5ο αιώνα μΧ μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία και στην διάρκεια της τουρκοκρατίας σε τζαμί εξ ου και ο μιναρές στην αυλή. Στο εσωτερικό το κυκλικό σχήμα του ναού μοιάζει σαν να θέλει να αγκαλιάσει τους πιστούς, αλλά αυτό που σε αφήνει άφωνο, είναι τα βυζαντινά ψηφιδωτά στον τρούλο και στις κόγχες, απο τα ωραιότερα έργα τέχνης που έχω δει. Τα κοιτάς και νιώθεις την αισθητική και τεχνική τελειότητα, ενώ αναρωτιέσαι πως άντεξαν τόσους αιώνες; τόσες καταστροφές; Η πλατεία Ναυαρίνου, κλασικά γεμάτη φοιτητόκοσμο, μαγαζιά με κρέπες, σινεμά, μπουγάτσες, αποκαλύπτει την μποεμ καρδιά της πόλης. Συνεχίζοντας στην Εγνατία οδό, τα σκάμματα του μετρό έχουν δημιουργήσει έναν ανοιχτό αρχαιολογικό χώρο, επισκέψιμο μέσα απο τα κενά των λαμαρίνων προς το παρόν. Οι ανασκαφές στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς αποκάλυψαν τμήματα ενός φωτεινού κτιρίου που ίσως ήταν η βασιλική κατοικία των Μακεδόνων βασιλιάδων. Εκεί βρέθηκε άγαλμα όπου μπορεί κανείς να διαβάσει, “Βασίλισσα Θεσσαλονίκης του Φιλίππου” – πρόκειται για την σύζυγο του βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρου, απο την οποία πήρε το όνομα της η πόλη- στεγάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.Η ίδρυση της Θεσσαλονίκης το 316/15 π.Χ. σε αυτό το ιδιαίτερο γεωγραφικό σημείο, αποδεικνύει την διορατικότητα του βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρου για τα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα του τόπου, που τελικά ξεπέρασε σε δόξα και αίγλη ακόμα και την πρωτεύουσα της Μακεδονίας, την Πέλλα.

Ανω Πόλη

Απο την οδό Κασσάνδρου το σκηνικό αλλάζει ανεβαίνουμε στην Ανω Πόλη, σε γειτονιές με χαμηλά σπίτια και έντονα τα στοιχεία της μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, τα σαχνισιά στον όροφο. H Μονή Βλατάδων πάνω στα τείχη, είναι το μοναδικό μοναστήρι της βυζαντινής περιόδου της πόλης, που εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Το εσωτερικό της εκκλησίας με τους ξύλινους πρόβολους εντυπωσιάζει, όπως και η θέα της πόλης αλλά και τα παγώνια που βολτάρουν στον κήπο.

Βγαίνουμε στην οδό Επταπυργίου πλαι στα Βυζαντινά Τείχη, τα γαντζωμένα προσφυγικά σπιτάκια έχουν πολύ ενδιαφέρον, ενώ στο τέρμα της ο Πύργος Τριγωνίου, κάποτε (μαζί με τα Βυζαντινά Τείχη) αποτελούσε την βασική οχύρωση της Θεσσαλονίκης, σήμερα προσφέρει την καλύτερη θέα στην πόλη. Περνώντας την Πορτάρα ανατολικά της πλατείας του Κουλέ Καφέ, σώζεται ένα εξαιρετικό δημόσιο λουτρό της βυζαντινής εποχής το Κουλέ Χαμάμ (13ου αιων.), το οποίο λειτούργησε συνεχώς για εφτά ολόκληρους αιώνες, αποκαθαίροντας Τούρκους, Έλληνες και Εβραίους της άνω πόλης.

Ακόμα πιο ψηλά το Επταπύργιο ή Γεντί Κουλέ το βυζαντινό φρούριο που το 1890 έγινε φυλακή, βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της πόλης. Αν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή διακρίνεται ο Όλυμπος χιονισμένος. Αξίζει να επισκεφτείτε το εσωτερικό της φυλακής (Τρίτη-Παρασκευή 08πμ.-15.00) και φυσικά να φάτε σε κάποια απο τα παραδοσιακά ουζερί. Το Ουζερί Γεντί που βρίσκεται σχεδόν απέναντι απο την είσοδο του Επταπυργίου διαθέτει ωραίους κλασικούς μεζέδες όπως και το παλαιό μεζεδοπωλείο Τσινάρι, στην ομόνυμη γειτονιά. Αν κατηφορίσετε με τα πόδια, ένα προσκύνημα στον Αγιο Δημήτριο με τις κατακόμβες επιβάλεται. Στην Αγ Δημητρίου την παλιά μου γειτονιά, το μπουγατσατζίδικο Ανώτερο Αγ. Δημητρίου 61, τηλ. 231 026 4064 της Σερραϊκής οικογένειας Γκέγκα προσφέρει πάντα, την αυθεντική μπουγάτσα με κρέμα, που φτιάχνεται από ολόπαχο γάλα αλλά και την αλμυρή, με φέτα.

Λευκός Πύργος – Παραλία

Θεσσαλονίκη χωρίς Λευκό Πύργο (Λεωφόρος Νίκης Τ 2310 267832 Καθημερινά 08.00-16.00) δεν νοείται. Η  νέα μόνιμη έκθεση που αφορά την ιστορία της Θεσσαλονίκης από την ίδρυσή της μέχρι και τις μέρες μας, του έχει προσδώσει έναν φρέσκο αέρα, ενώ σε κάθε όροφο ξεδιπλώνεται το αφήγημα της Θεσσαλονίκης, σαν παραμύθι, η ιστορία, τα αξιοθέατα, ακόμα και η γαστρονομία. Στον εξώστη δεν χορταίνουμε την υπέροχη θέα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και τον ωραίο απογευματινό ήλιο με την θάλασσα. Πέντε ολόκληρα χιλιόμετρα βόλτας προσφέρουν η Παλιά και την Νέα Παραλία και το ιδανικό μέσω να την απολαύσει κανείς είναι το ποδήλατο. Με το ποδήλατο ή με τα πόδια νιώθεις την γεναιοδωρία του φυσικού περιβάλλοντος, περπατάς δίπλα στην θάλασσα και ταυτόχρονα είσαι στο κέντρο της πόλης. Η ανάπλαση της Νέας Παραλίας – όνειρο δεκαετιών – παραδόθηκε στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης στο τέλος του 2013. Οι αρχιτέκτονες Πρόδρομος Νικηφορίδης και Μπερνάρ Κουόμο δημιούργησαν ένα παραλιακό μέτωπο, με μια σειρά θεματικών κήπων προσφέροντας ένα όμορφο σημείο για ατέλειωτες βόλτες.

Κοντά στον Λευκό Πύργο η ψησταριά Διαγώνιος (Στρ καλλάρη 13 Τ 231 026 0958) σερβίρει εδώ και δεκαετίες νόστιμα σουτζουκάκια και γύρο, συνοδέψτε τα με σπιτική ρώσικη σαλάτα, ή μελιτζανοσαλάτα.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο με τις πλούσιες μόνιμες συλλογές των αρχαικών γλυπτών και τα ευρήματα των βασιλικών τάφων της Βεργίνας, μαζί με το παρακείμενο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Λεωφόρος Στρατού 2) αποτελούν ιδανική συνδυαστική βόλτα, στο ίδιο μουσείο και το γκουρμέ εστιατόριο “Β” για ένα ολοκληρωμένο γευστικό ταξίδι

Στην Μονή Λαζαριστών στεγάζεται το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη. Εκτός απο την διάσημη συλλογή Κωστάκη, την μεγαλύτερη συλλογή Ρώσικης Πρωτοπορίας εκτός Ρωσίας, φέτος οργάνωσε την 6η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης με θέμα «Φαντασιακές Εστίες / Ιmagined Homes» ένα ταξίδι σε τέσσερις ηπείρους και 35 χώρες, μέσα από τα έργα των 95 καλλιτεχνών που συμμετέχουν στη έκθεση η οποία θα διαρκέσει μέχρι μέσα Ιανουαρίου 2018

Εστιατόρια
Μαύρη Θάλασσα (Νικολάου Πλαστήρα 3, Καλαμαριά, 2310 932 542) σταθερά, από το 1926, θεωρείται ένα από τα καλύτερα εστιατόρια της πόλης. Με γνώμονα την απλότητα προσφέρει αληθινές γεύσεις θαλασσινών με πρώτες ύλες που προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Δοκιμάσετε μύδια αχνιστά, λευκό ταραμά, πολίτικη λακέρδα, ψητές γαρίδες, καρπάτσιο μπαρμπούνι.

Το ανανεωμένο Clochard, (Προξένου Κορομηλά 4, Τ 2310 239805) ένα απο τα πιο κλασικά εστιατόρια της πόλης, με γεύσεις ελληνικής και διεθνούς κουζίνας.

Νέα Φωλιά (Αριστομένους 4 Τ2310-960383) Σε ένα χώρο που θυμίζει καφενείο θα δοκιμάσετε χορταστικές σύγχρονες εκδοχές της ελληνικής μαγειρικής.

Ξενοδοχεία

Domotel Les lazaristes (Κολοκοτρώνη 16 Τ2310-647400) Τέχνη και πολυτέλεια για αυτό το εξαιρετικό boutique hotel, απέναντι απο την Μονή Λαζαριστών

Σε στιλ art deco το boutique hotel Εxcelsior (Μητροπόλεως 23 και Κομνηνών) είναι ένα πανέμορφο ιστορικό ξενοδοχείο του 1924 Το 2009 ανακαινίστηκε και επαναλειτούργησε, τα άνετα δωμάτια διαθέτουν σύγχρονη πολυτέλεια και μίνιμαλ διακόσμηση. Το εστιατόριο Bar Be στο ισόγειο σε βιομηχανική ατμόσφαιρα αμερικάνικου στιλ, σερβίρει νόστιμα berger και ευφάνταστα κοκτέιλ

Bristol (Οπλοποιού 2 Τ 2310 506500) Ένα Οθωμανικό ταχυδρομείο του 1860 μετατράπηκε σε πεντάστερο μπουτικ ξενοδοχείο.

Όλες οι φωτογραφίες και τα κείμενα του δικτυακού τόπου καλύπτονται από τον Νόμο 2121 / 1993 και τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου. Επίσης έχουν copyright. Αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάτι μην διστάσετε να απευθυνθείτε στην δημιουργό.