Στροφυλιά-Κοτύχι Τα μυστικά των υγρότοπων Strofylia-Kotychi. The secrets of wetlands
The article that follows in Greek, has been published in the ” Taxidia” Travel magazine of the newspaper Kathimerini.
Paths through perennial pines, fishing in the lagoon, observation of rare birds. The Kotychi – Strofylia Wetlands National Park hides its own treasures.
At the north-western end of the Peloponnese, from the Patraikos bay to just before Kyllini, the protected area of the Strofylia Forest and the Kotychi lagoon extends. A landscape of unique natural beauty, with the lagoons of Prokopos and Araxos, one in the middle, the large pine forest reminiscent of the scenery of the African savannah and the sand dunes of Kalogria beach. It is the largest pine forest in Greece and one of the largest in Europe – a terrestrial paradise of 160,000 acres that is shared in the prefectures of Achaia and Ilia. It is a stopover for many migratory birds, many of which are considered threatened species.
Το άρθρο που ακολουθεί έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό “Ταξίδια” της Καθημερινής.
Διαδρομές μέσα από αιωνόβιες κουκουναριές, ψάρεμα στη λιμνοθάλασσα, παρατήρηση σπάνιων πουλιών. Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς κρύβει τους δικούς του θησαυρούς.
Στο βορειοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου, από τον Πατραϊκό κόλπο έως λίγο πριν από την Κυλλήνη, εκτείνεται η προστατευόμενη περιοχή του Δάσους της Στροφυλιάς και της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου. Ένα τοπίο μοναδικής φυσικής ομορφιάς με τις λίμνοθάλασσες Πρόκοπος και Άραξος από τη μιά, στη μέση το μεγάλο πευκοδάσος που θυμίζει τοπίο της Αφρικανικής σαβάνας και από την άλλη τις αμμοθίνες της παραλίας Καλογριάς. Πρόκειται για το μεγαλύτερο δάσος κουκουναριάς της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη- ένας επίγειος παράδεισος 160.000 στρεμμάτων που μοιράζεται στους νομούς Αχαΐας και Ηλείας. Αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό για πολλά αποδημητικά πουλιά, αρκετά απο τα οποία θεωρούνται απειλούμενα είδη.
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ ΣΤΡΟΦΥΛΙΑΣ
Για να φτάσει κανείς στο δάσος της Στροφυλιάς και τις λίμνοθάλασσες, περνάει απο το χωριό Λάππα, όπου έχει έδρα ο Φορέας Διαχείρισης των υγρότοπων. Στεγάζεται σε ένα πανέμορφο κτίριο, το οποίο στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν κυνηγετικό περίπτερο της βασιλικής οικογένειας.
Προμηθευόμαστε ενημερωτικά έντυπα και χάρτες με τις διαδρομές (διαλέγουμε την κυκλική Π2, μήκους 12 χλμ., που είναι σχετικά εύκολη) και αναχωρούμε για την εξερεύνηση του δάσους -οδικώς γιατί έχουμε μαζί και την κόρη μας. Εσείς έχετε δυο ακόμη επιλογές: το ποδήλατο και τα πόδια σας. Ακολουθώντας τη σήμανση προς Καλογριά, θα δείτε ένα γεφυράκι δίπλα από το οποίο ξεκινάει ένας βατός χωμάτινος δρόμος, κατά μήκος της ακτής που οδηγεί στο ακρωτήρι Κουνουπέλι. Πρόκειται για μία υπέροχη διαδρομή μέσα από το δάσος της Στροφυλιάς με τις πανύψηλες αιωνόβιες κουκουναριές, ηλικίας 150-200 ετών, που παίζουν κρυφτό με τον ήλιο αυτό το αξέχαστο απόγευμα του Νοεμβρίου. Εκτός απο κουκουναριές, θα συναντήσετε επίσης χαλέπιο πεύκη, κέδρους, σχίνα, καλαμιώνες και ήμερες βελανιδιές. Εδώ ζουν χελώνες, αλεπούδες, νυφίτσες, κουνάβια και πουλιά όπως κούκοι, νανόμπουφοι και φυλλοσκόποι. Λίγο πιο κάτω, μέσα στα πυκνά φυλλώματα του καλαμιώνα που παιχνιδίζουν με το αεράκι και τις ακτίνες του ήλιου, κατοικεί κατά τον τοπικό θρύλο η Λάμια, η όμορφη νεράιδα που φυλάει το ομώνυμο έλος από το «κακό μάτι». Το θρόισμα του αέρα, ο ήχος του κύματος και τα αμφίβια που τρέχουν να κρυφτούν, ηρεμούν τις αισθήσεις. Μπροστά μας ξεπροβάλλει λουσμένος στο φως ο όρμος Κουνουπελίου με τα εγκατελελειμένα κτίρια των ιαματικών πηγών. Μερικοί ψαράδες στην παραλία επισκευάζουν τις βάρκες τους, δυο νεαροί ρίχνουν δίχτυα στην θάλασσα.
Στο δρόμο της επιστροφής, μεγάλα ξέφωτα μας αποκαλύπτουν πανύψηλους αμμόλοφους. Από αυτούς τους λόφους άμμου, που εμποδίζουν τα νερά των χειμάρρων να φτάσουν στην θάλασσα, δημιουργήθηκαν οι γύρω λίμνες. Στην παραλία, ανάμεσα στις αμμοθίνες, το καλοκαίρι γεννούν τα αυγά τους οι θαλάσσιες χελώνες caretta caretta. Καθώς προχωράμε στο πυκνό δάσος, συναντάμε πελώρια βόδια που βόσκουν αμέριμνα δεξιά και αριστερά του δρόμου. Επιστρέφουμε στο σημείο εκκίνησης με τα ξύλινα οικοτουριστικά σπιτάκια, και το παρατηρητήριο πουλιών της λιμνοθάλασσας του Πρόκοπου. Τα πανύψηλα δέντρα και τα «Μαύρα Βουνά» με τους ασβεστολιθικούς βράχους τους, που αντανακλώνται στα νερά της, συνθέτουν ένα συναρπαστικό τοπίο όμως το πιο εντυπωσιακό είναι το κόκκινο χαλί που «ντύνει» τις όχθες της λιμνοθάλασσας. Πρόκειται για την σαλικόρνια, ένα αλόφυτο που τους φθινοπωρινούς μήνες λόγω υψηλής συγκέντρωσης αλάτων παίρνει αυτό το θαυμάσιο κοραλί χρώμα.
ΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ ΕΠΙ ΤΩ ΕΡΓΩ
Την άλλη μέρα το πρωί ή μάλλον την αυγή, σ’ ένα κανάλι κοντά στο διβάρι φωτογραφίζω δυο ψαράδες στην γάιτα που πάνε να μαζέψουν τα δίχτυα. Σε αυτό το μεγαλειώδες τοπίο, ζουν, τρέφονται και φωλιάζουν βουτηχτάρια, πάπιες, καλαμόκιρκοι και άλλα πουλιά. Ο Θανάσης βγάζει από το νερό λαβράκια και κέφαλους με φόντο το εκκλησάκι του Αγίου Πέτρου. Από πάνω μας τα Μαύρα Βουνά με τους ασβεστολιθικούς βράχους είναι καταφύγιο αρπακτικών όπως ο πετρίτης, η γερακίνα, ο φιδαετός και φύονται σπάνια είδη όπως η κενταύρια. Από τα 442 είδη πτηνών που απαντώνται στην Ελλάδα, τα 261 έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή, που διέπεται απο ειδικό καθεστώς διαχείρησης (Σύμβαση Ramsar, Καταφύγιο Άγριας Ζωής, Natura 2000, Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά και Ειδικές ζώνες Διατήρησης). Την ηρεμία διακόπτουν ντουφεκιές λαθροκυνηγών. Αυτό είναι ένα απο τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Φορέας Διαχείρισης του υδροβιότοπου: οι ελάχιστοι υπάλληλοί του δεν επαρκούν για εποπτεία της περιοχής. Η χρηματοδότηση δεν επαρκεί, ενώ υπάρχει ανάγκη και για περισσότερες και μεγαλύτερες αρμοδιότητες.
ΤΟ ΤΕΙΧΟΣ ΔΥΜΑΙΩΝ
Το Τείχος Δυμαίων είναι ένας άγνωστος αρχαιολογικός χώρος. Πρόκειται για μια μυκηναϊκή ακρόπολη, χτισμένη σε μια φυσικά οχυρή θέση των Μαύρων Βουνών, το απόλυτο σημείο εποπτείας των θαλάσσιων δρόμων μεταξύ Ιονίου πελάγους και Πατραϊκού κόλπου. Κατά την μυθολογία, δημιουργός του ήταν ο Ηρακλής στον αγώνα του κατά του Αιγεία, βασιλιά των Ηλείων. Η πρώτη κατοίκηση χρονολογείται στη νεολιθική περίοδο (4η χιλιετία π.Χ.), ενώ η ακμή της κατα την Μυκηναϊκή εποχή (1680-1000 π.Χ.). Τον 13ο αι. π.Χ. οικοδομήθηκε η κυκλώπεια οχύρωση που βλέπουμε σήμερα για να προστατευτούν οι τρεις πλευρές του λόφου εκτός της νοτιοδυτικής, όπου η απόκρημνη πλαγιά παρείχε φυσική προστασία.
Μέσα στην πρωινή αχλύ ακολουθούμε τον φυδογυριστό δρόμο που οδηγεί στην ακρόπολη. Tο θεόρατο τείχος που έχει μέγιστο ύψος 8.40μ, κατά τον Πολύβιο κάποτε έφτανε τα 13 μ. ενώ το μήκος του ήταν 250 μ. Από ψηλά διακρίνεται ο κάμπος της Αχαγιάς με τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις που μαρτυρούν τον συνεχή αγώνα του ανθρώπου για μια καλύτερη ζωή.
ΤΑ ΦΛΑΜΙΝΓΚΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑ
Στο δρόμο για την λιμνοθάλασσα του Πάπα που πήρε το όνομά της απο την μεγάλη παραγωγή ψαριών που την κατέστησε προμηθευτή του Βατικανού απο τον 4ο μέχρι τον 10ο αιώνα, βλέπουμε εκτεταμένες αγροτικές καλλιέργειες (ελιές, σιτηρά, πατάτες, κ.ά.). Η λιμνοθάλασσα, επιφάνειας 4.500 στρεμμάτων, αποτελεί μεταναστευτικό σταθμό φλαμίνγκο, τα οποία ξεχωρίζουν από μακριά με το χαρακτηριστικό ροζ φτέρωμά τους, τα ψηλά τους πόδια και το αρχοντικό βάδισμα. Λίγο πιο πάνω, στην κορυφή ενός λόφου, η βεράντα της «Ταβέρνας Γιαννισκάρι» μας προσφέρει ένα φαντασμαγορικό ηλιοβασίλεμα στο Ιόνιο.
ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΜΠΕΛΩΝΑ
Ο αμπελώνας Παρπαρούση (τηλ. 2610-420334,) μαρτυρά την παλιά σχέση της Αχαϊας με το κρασί. Εδώ καλλιεργούνται τοπικές ποικιλίες – Μαυροδάφνη, Σιδερίτης- αλλά και Ασύρτικο και Αθήρι, όλα βιολογικής καλλιέργειας. Τα προϊόντα εξάγονται στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία. Στο κτήμα με ξεναγεί ο Θανάσης Παρπαρούσης, ένας ευγενέστατος άνθρωπος και εξαιρετικός οινολόγος ο οποίος αφού σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Ντιζόν επέστρεψε στην γενέτειρα του και δημιούργησε το 1974 το οικογενειακό οινοποιείο. Πολυβραβευμένος και οπαδός της άποψης ότι η δουλειά γίνεται στο αμπέλι, δεν δίστασε την δεκαετία του 1990 να μειώσει την παραγωγή στο 1/5, ώστε να δημιουργήσει μοναδικά κρασιά όπως το ΤΑΩΣ 2005 (Μαυροδάφνη 100%) με τουλάχιστον 10-12 χρόνια ζωής στο μπουκάλι, τα «Δώρα του Διονύσου 2007» (Ασύρτικο, Αθήρι), τα οποία η ομάδα του έγκυρου γαλλικού περιοδικού La Revue de Vin de France ξεχώρισε μεταξύ των 100 καλύτερων κρασιών από τις χώρες της Μεσογείου. «Το ιδανικό κρασί, για μένα, δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα παρεμβάσεων, αλλά να εκφράζει την περιοχή, το μικροκλίμα και την ποικιλία, να έχει ευγένεια και κομψότητα. Αυτό προσπαθώ όλα αυτά τα χρόνια».
Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΟΤΥΧΙΟΥ
Η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, ένας απο τους 11 προστατευόμενους από τη συνθήκη Ραμσάρ υδροβιότοπους της χώρας μας, αποτελεί το νοτιότερο σημείο της μεταναστευτικής διαδρομής των ευρωπαϊκών σμηνών. Κατά τη διάρκεια της αποδημίας εδώ μπορεί να παρατηρήσει κανείς σπάνια είδη πουλιών -λευκοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, κορμοράνους, φαλαρίδες, χαλκόκοτες, χουλιαρομύτες, αγριόχηνες και φοινικόπτερα, που σταματούν να ξεκουραστούν και να τραφούν.
Η λιμνοθάλασσα είναι επίσης γνωστή για τη πλούσια ιχθυοπαραγωγή σε λαβράκια, κέφαλους, τσιπούρες και χέλια αλλά και για το αυγοτάραχο που βγάζουν οι ψαράδες απο την κοιλιά των θηλυκών κεφάλων κάθε Αύγουστο. Κάποτε το επεξεργάζονταν εδώ, σήμερα το δίνουν νωπό στο Μεσολόγγι για εξαγωγή. Στο διβάρι Κοτυχίου οι ψαράδες της δημοτικής συνεταιριστικής επιχείρησης «Κοτύχι ΑΕ» – που μένουν καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου στα λυόμενα σπιτάκια δίπλα στην «μπούκα» της λιμνοθάλασσας – μου εξηγούν τον τρόπο λειτουργίας της λιμνοθάλασσας ως διβάρι (φυσικό ιχθυοτροφείο), το οποίο βασίζεται κυρίως στο φαινόμενο της παλίρροιας.
Οι γόνοι όλων των ψαριών μπαίνουν μέσω του διαύλου της «μπούκας» στη λιμνοθάλασσα, ακολουθώντας την παλίρροια. Όταν ωριμάσουν γενετικά, στην προσπάθεια τους να βγουν στην ανοιχτή θάλασσα για να γεννήσουν, συλλαμβάνονται απο τις ιχθυοπανίδες στο στόμιο. Με τον ίδιο τρόπο συλλαμβάνονται και τα χέλια, τα οποία διατηρούνται ζωντανά σε ειδικά κατασκευασμένους κλωβούς που ποντίζονται στην λιμνοθάλασσα μέχρι να έρθει η ώρα της εξαγωγής τους στην Ιταλία, όπου θεωρείται ιδιαίτερα εκλεκτός μεζές.
Μου λένε ότι πρόκειται για μια ανθηρή επιχείρηση αφού βγάζει 70 τόνους αλιεύματα το χρόνο, μου μιλούν όμως και για τη ζοφερή κατάσταση της λιμνοθάλασσας: η αμμονησίδα που την προστατεύει ωστε να μην ενωθεί με τη θάλασσα, κυρίως στο βόρειο μέρος διαβρώνεται επικίνδυνα τα τελευταία χρόνια, λόγω των χειμάρρων. Τα σχετικά έργα προστασίας και υποδομής εκκρεμούν εδώ και τουλάχιστον είκοσι χρόνια. Η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου εκτεινόταν κάποτε σε επιφάνεια 13.500 στρεμμάτων, σήμερα αυτή δεν υπερβαίνει τα 6.000 στρέμματα. Σ’ αυτή την δραματική μείωση συνετέλεσαν οι προσχώσεις των έξι τοπικών χειμάρρων, οι οποίοι εκτός των άλλων ρυπαίνουν το νερό με τα υπολείμματα λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που καταλήγουν σε αυτούς. Παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής, στον χωματόδρομο που ενώνει την λιμνοθάλασσα με το Ιόνιο, ένα σμήνος φοινικόπτερα πετούν απο πάνω μας χαρίζοντας μας ένα μοναδικό θέαμα για αποχαιρετισμό.
Τζούλια Κλήμη
Μετάβαση
Οδικώς ο Λάππας Αχαΐας απέχει 157 χλμ. από την Αθήνα μέσω Πάτρας (2,5 ώρες οδήγησης). Μετά την Πάτρα συνεχίζετε προς Πύργο και ύστερα στρίβετε δεξιά προς Άραξο (αεροδρόμιο Αράξου). Υπολογίστε περίπου 43 ευρώ για απλή μετάβαση (καύσιμα και διόδια).
Διαμονή
Naiades Villas (Νιφορέϊκα Αχαϊας, τηλ. 26930-22080). Συγκρότημα διαμερισμάτων με κουζίνα και σαλονάκι, ανοιχτά όλο τον χρόνο. Από 50 ευρώ το δίκλινο.
Poseidon Palace (Καμίνια Πατρών, τηλ. 2610-241313, poseidon-palace.poseidon-hotels.gr). Το ξενοδοχείο προσφέρει άνετα δωματια με ωραία θέα και καλό πρωινό. Στα συν το ευγενικό προσωπικό. Απο 65 ευρώ το δίκλινο τους χειμερινούς μήνες.
Στροφυλιά (Καλογριά Αχαϊας, τηλ. 26930-31780). Μικρά και συμπαθητικά δωμάτια μέσα στο δάσος της Στροφυλιάς, με εξαιρετική θέα. Διαθέτει και εστιατόριο. Ανοιχτά από Απρίλιο μέχρι Οκτώβριο. Απο 35 ευρώ χωρίς πρωινό.
Φαγητό
Ταβέρνα Μελτέμι (Αλυκές Αχαϊας, τηλ. 26933-00772). Φρέσκο ψάρι καθημερινά από τους ψαράδες των Αλυκών, ένα πανέμορφο ψαροχώρι με αλιευτικό καταφύγιο.
Ταβέρνα Συρτάκι (Καλογριά, τηλ. 26930-31758) Οικογενειακή ταβέρνα με λίγα αλλά καλά ψητά κρεατικά και σαλάτες.
Ψαροταβέρνα τα Κατοσταράκια (Μανωλάδα Ηλείας, τηλ. 26230-72911) Ταβέρνα επιπέδου με εξαιρετικά ολόφρεσκα θαλασσινά και ψάρια της περιοχής.
Δραστηριότητες
Το Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς βρίσκεται στο Λάππα Αχαΐας, σε απόσταση 4 χλμ από το Εθνικό Πάρκο και μπορεί να οργανώσει ξεναγήσεις σε διάφορες φυσιολατρικές ομάδες, για συλλόγους, μαθητές και φυσιολάτρες.
Πριν επισκεφτείτε το Εθνικό Πάρκο, ενημερωθείτε ποιές είναι οι καλύτερες διαδρομές σύμφωνα με την εποχή και τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες.
Κέντρο Πληροφόρησης, τηλ. 26930 -31939: Δευτέρα – Παρασκευή 9:00-15:00.
Μπορείτε να κάνετε πεζοπορία και ποδηλασία στις σηματοδοτημένες διαδρομές του δάσους της Στροφυλιάς και στο Κοτύχι, ακολουθώντας τις ενημερωτικές πινακίδες.
Στον ιστότοπο του Φορέα Διαχείρισης θα βρείτε χάρτες σε μορφή pdf με τις προτεινόμενες διαδρομές, τους οποίους μπορείτε να κατεβάσετε στο κινητό σας.
Όλες οι φωτογραφίες και τα κείμενα του δικτυακού τόπου καλύπτονται από τον Νόμο 2121 / 1993 και τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου. Επίσης έχουν copyright. Αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάτι μην διστάσετε να απευθυνθείτε στην δημιουργό.
All photos and texts on the website are covered by Law 2121/1993 and the rules of International Law. They also have copyright. If you want to use something, do not hesitate to contact the author.
